طبیعت مملو از شگفتی است و زمانی به این حقیقت پی خواهید برد که با یک پدیدهی غریب و ناآشنا روبرو شوید. این بار برای دیدن شگفتیهای طبیعت با پدیدهها و حقایقی خوشمزه دربارهی میوههای عجیب و نادر با شما هستیم.
کمی درباره میوهها فکر کنید، اسمهایی که ابتدا به ذهن شما میرسد سیب، پرتقال، موز، انگور و دیگر میوههای آشنا است. تمامی این میوهها تقریبا در هر گوشهای از این جهان بهراحتی یافت میشوند. گسترش سریع تجارت جهانی میوه نیز گسترهی انتخابهای ما را خیلی افزایش داده است. بااینحال، اگرچه که ممکن است به تعداد بیشماری از میوهها و سبزیجات بهآسانی دسترسی داشته باشید، بازهم میوههایی هستند که حتی نام آنها به گوش شما نخورده است!
تابهحال نام فیجوا، اینگا، یا سیب آکی را شنیدهاید؟ تمامی این میوهها گونههای نادر بوده که ویژگیهایی جالب و البته طعمهایی جدید و متفاوت دارند. برخی از این میوهها شباهتی به میوههای مرسوم ندارند اما خوشمزه هستند. حتی ممکن است ظاهری عجیب و اسمی عجیبتر داشته باشند. البته اکثر این میوهها محبوب و پرطرفدار هستند. برای مثال، گفته میشود میوهی درخت آدانسونیا یا بائوباب (Adansonia tree/baobab) بسیار مغذی است. این میوه شبیه یک انبهی بزرگ بوده و پوستهای سفت دارد؛ همچنین مغز گوشتی و بسیار شیرین آن هنگامی که شکسته شود بهصورت تکهتکه بیرون میآید که همانطور تازه میتوان آن را خورد. از میوهی بائوباب در آشپزی نیز استفاده میشود. غیرازاین میوهی آفریقایی، میوههای دیگری هستند که چهرهی عجیبوغریب دارند و بسیار هم پرطرفدار هستند. در ادامه فهرستی از میوههای عجیبی که در مناطق مختلف جهان یافت شده آمده است
سیب آکی
آکی به دلیل ظاهر و شکل عجیبوغریبی که دارد و شبیه مغز انسان است، مغز گیاهی نامیده میشود.
بعضی میوهها به دلیل ظاهر عجیب و منحصربهفرد خود شناخته میشوند. آکی (Ackee) مثالی معروف از چنین میوههایی است که هیچ سنخیتی با میوههای عادی ندارد. این میوه متعلق به درختی به نام (Blighia sapida) از خانوادهی سرخالوها و چشالوها است. این میوه بومیِ غرب آفریقا است و میوهی ملی جامائیکا به شمار میآید، کشوری که مصرف این میوه در آنجا بسیار رایج است. میوهی کاملا رسیدهی آکی پنج تا ده سانتیمتر طول دارد. میوهی نارس سبزرنگ است که پس از رسیدن به رنگ قرمز بیرون زده و شکافته میشود که در این صورت آریلهای کرمی رنگ آن دیده میشوند. روی هر آریل دانهای سیاهرنگ قرار گرفته است. همین آریلها قسمت خوردنی میوه هستند که باید پیش از پخت بهخوبی شسته و سپس در آب جوشانده شوند؛ رگههایی کوچک و قرمزرنگ روی آریلها وجود دارد که آنها را نیز جدا میکنند. خوردن میوهی خام یا نیمهپز آکی به دلیل داشتن مادهی سمی به نام هیپوگلیسین سبب حالت تهوع و بالا آوردن در افراد میشود. به همین دلیل آبی که میوه با آن پخته شده را دور میریزند.
(آریل پوششی است که هنگام رشد اطراف دانهی میوه به وجود میآید و در آکی بخش خوردنی میوه محسوب میشود)
آکبیا
در کشور چین، آکیبیا به عنوان یکی از بهترین گیاهان برای تقویت باروری شناخته شده است.
آکبیا (Akebia) در اصل میوهای وحشی است که اکنون بهصورت تجاری کشت و تولید شده و در فروشگاهها نیز موجود است. این گیاه بومی کشورهای ژاپن و کره است و گلهایی با عطر شکلات دارد؛ به همین دلیل نام دیگر آن میوهی درخت شکلات است. البته خود میوه طعم شکلات ندارد. بسته به گونه و تیپ گیاه، شکل، اندازه و رنگ این میوه متغیر است. البته ظاهر معمول این میوه، استوانهای یا دوک مانند است. آکیبیا به رنگهای سبز روشن، قهوهای یا مایل به ارغوانی دیده میشود. قسمت قابلمصرف این میوه، گوشتی ژلاتینی است که دانههایی ریز دارد و البته جدا کردن این دانهها دشوار است. آکبیا هنگامیکه برسد شکافته میشود و گوشت شفاف آن بیرون میزند که هنگام مصرف به همراه موز، میوه گل ساعتی و یا آب نارگیل آن را شیرین میکنند. به همین دلیل پیش از اینکه میوه بهطور طبیعی بشکافد آن را برداشت و از طریق شکافهای روی غلاف میوه را باز میکنند. دانههای این میوه تلخ است و نباید جویده شود. از پوستهی آکیبیا در آشپزی استفاده میشود.
بائل/ سیب چوبی
رسیدن میوهی بائل روی درخت تقریبا یک سال زمان میبرد!
بائل یا سیب چوبی (Bael/ wooden Apple) روی درختی به نام بکرایی (Aegle marmelos) رشد میکند که بومی کشور هند و بنگلادش است. این درخت به دلایل مذهبی و همچنین پزشکی بسیار ارزشمند است. سیب چوبی ظاهری گرد دارد و بسیار شبیه گریپفروت است؛ همچنین پوستهی آن سخت و به رنگ سبز مایل به زرد و قهوهای است. برای خارج کردن گوشتهی نارنجیرنگ آن باید پوسته را شکست. در برخی از میوهها این گوشته تلخ است. گفته میشود که این میوه در درمان مشکلاتی از قبیل اسهال، زخم، یبوست، مشکلات تنفسی، کمبود ویتامین سی مفید است. نامهای دیگر بائل میوه سنگی یا سیب طلایی است.
تمشک شمالی / کلاودبری
تمشک شمالی فقط باید پای درخت خورده شود!
درختچه Rubus chamaemorus، یک گیاه وحشی دیگر است که میوهای بسیار مشهور به نام کلاودبری (Cloudberry) یا همان تمشک شمالی دارد. این گیاه بومی قطب شمال و مناطق قطبی بوده و بسیار به خانوادهی تمشک و توت فرنگی نزدیک است. این تمشکهای زرد طلایی و کهرباییرنگ، نرم و آبدار هستند. تمشک شمالی منبعی غنی از ویتامین سی است. اندازهی این میوه برابر با تمشک است. این گیاه کشت تجاری ندارد و فقط میوههای وحشتی دستچین شده از کوهستان در فروشگاهها یافت میشود؛ به همین دلیل به شدت گرانقیمت است. چیدن تمشک شمالی منبع درآمدی برای افراد محلی به حساب میآید. افزایش تقاضا برای این میوه موجب چیدن بیش از حد آن و در نتیجه سبب وضع قوانینی در مناطق مختلف به منظور منع چیدن این میوه شده است.
کوپوآکو
کوپوآکو سیستم ایمنی را تقویت و از بیماری جلوگیری میکند.
کوپوآکو (Cupuacu) درختی بومی آمریکای جنوبی است. میوهی این درخت نیز با همین نام شناخته میشود. کوپوآکو ظاهری بیضیشکل و وزنی حدود یک تا دو کیلوگرم دارد. این میوهی قهوهایرنگ تا حدود ۲۵ سانتیمتر طول دارد. پوستهی بیرونی این میوه سخت است و گوشت داخل آن سفیدرنگ و معطر است. معمولا عطر این میوه ترکیبی از شکلات، آناناس، موز و گلابی توصیف میشود. میوهی کوپوآکو بسیار مغذی و عالی است و فواید بسیاری برای سلامتی دارد. این درخت به صورت تجاری کشت میشود و میوهی آن نیز برای تهیه محصولات غذایی مختلفی کاربرد دارد. همچنین در ترکیبات آرایشی مانند لوسیون بدن، بسیار مورد استفاده قرار میگیرد.
فیجوآ / آناناس گوآوا
این میوه به افتخار گیاهشناس برزیلی، خوا داسیلوا فیجو نام گذاری شده است.
همانطور که از نام پیداست، این میوه تلفیقی از طعم آناناس و گوآوا دارد. همینطور با نام گواواستین شناخته میشود، فیجوآ میوهی درخت کوچکی به نام فیجوآ سلوویانا (Feijoa sellowiana) است. این میوهی بیضیشکل، پوستی سبزرنگ و گوشتی دانهای، آبدار و خوشعطر دارد. این میوه به طور متوسط ۳۰ دانهی ریز در هر پالپ دارد. گوشت شیرین ممکن است طعمی مایل به ترش داشته باشد و پوست خام آن معمولا پیش از مصرف جدا و دور انداخته میشود. میوههای رسیده لطیف و حساس هستند و با افتادن از روی درخت ضربه میبینند. بنابراین باید میوهها پیش از اینکه خود از روی درخت بیافتند، چیده شوند.
گرومیچاما/ گیلاس برزیلی
گرومیچاما گونهای در معرض خطر انقراض است.
گرومیچاما (grumichama) میوهای بومی کشور برزیل است. میوهی این درخت، سیاهرنگ است و طعم و ظاهری مانند گیلاس دارد. برخی از گونههای این درخت، میوهای نارنجیرنگ دارند. میوههای نارس و سبزرنگ بهمرور پس از رسیده شدن به رنگ قرمز و بنفش مایل به سیاه درمیآیند. قطر میوهی گرومیچاما با پوست نازکی که دارد، حدودا ۳ سانتیمتر است. گوشت شیرین و آبدار این میوه به رنگ سفید-قرمز و سه دانه در هسته است. این میوه را میتوان هم بهصورت خام مصرف کرد و هم از آن برای تهیهی ژله، مربا و پای استفاده نمود.
لوبیای اینگا/ لوبیای بستنی
لوبیای بستنی ممکن است طولی تا حدود ۱ متر داشته باشد.
این میوه جزو گیاهان غلافدار و بومی آمریکای جنوبی و مرکزی است. غلافهای بلند لوبیای اینگا (Inga bean) دانههایی سیاه دارند که با یک پالپ نرم و سفید پوشیده شده و شیرین و خوراکی است. طعم این پالپ مشابه بستنی وانیلی است. دانههای رسیدهی بستنی بهراحتی با دست باز میشوند. پس از جدا کردن دانهها پالپ قابلخوردن است. نمونههای بیشماری از اینگا وجود دارد، اما میوهی اینگا ادولیس و تنها چند گونهی دیگر خوراکی هستند. درخت اینگا به دلیل داشتن خاصیت تثبیت نیتروژن بسیار مشهور است.
ژابوتیکابا /انگور برزیلی
اعتقاد بر این است که ژابوتیکابا خاصیت ضدسرطانی دارد.
درخت انگور برزیلی یا ژابوتیکابا (Jabuticaba) بومی برزیل بوده و میوههایی شبیه انگور روی تنهی خود تولید میکند. این میوهی بنفشرنگ قطری حدود سه تا چهار سانتیمتر دارد. این میوه پوستی ضخیم، گوشت سفید و ژلهای و یک تا سه دانه نیز دارد. این میوهها بهصورت تازه مصرف شده و همچنین در تهیه ژله ، نوشیدنی، مربا و غیره مورداستفاده قرار میگیرند. این میوهی غنی از ویتامین سی، دارای چندین نوع آنتیاکسیدان و ترکیبات ضدالتهاب است. ژابوتیکابا برای درمان مشکلات تنفسی مانند آسم نیز سودمند است.
میراکل فروت
میراکل فروت میتواند طعم غذاهای ترش را تبدیل به شیرین کند.
همانطور که از نام پیداست، میراکل فروت (Miracle fruit) محتوی میراکولین است- نوعی گلیکوپروتئین که هنگام خوردن میوه جوانههای چشایی را میپوشاند. این میوه اثری شیرینکننده دارد که از سی تا شصت دقیقه پس از خوردن آن ادامه پیدا میکند؛ بنابراین حتی غذاهای ترش و تلخ نیز- حتی اگر پس از خوردن میراکل فروت صرف شوند- شیرین حس خواهند شد. درخت میراکل فروت که بومی غرب آفریقا است، توتهایی قرمزرنگ دارد که بیضیشکل هستند. این میوهها حدود دو تا سه سانتیمتر طول داشته و تنها یک دانه دارند. اگرچه میراکل فروت به دلیل اثر شیرینکنندگی مشهور است، اما بهخودیخود شیرین نیست. گوشت توتهای رسیده بهصورت تازه قابلمصرف است. همچنین بهصورت دانههای فریزری و خشکشده نیز تهیه میشوند.
نیپا
عصارهی میوهی نارس درخت نخل نیپا غنی از آنتیاکسیدانها است.
این میوه محصول درخت نخل نیپا (Nypa fruticans) است که در مصب رودها در سواحل هند و اقیانوس آرام رشد میکند. این میوه رنگ شاهبلوطی دارد و روی ساقه رشد میکند. مغزهای چوبی این درخت در ظاهر کروی هستند. هر میوهی چوبی، مغزی شیرین و ژله مانند دارد و در دسرها به کار میرود. این ژله از میوههای نارس درخت نخل جمعآوری میشود. ژلهی نیپا در میوههای نارس نرم، سفید و آبدار است؛ اما در میوههای رسیده، این گوشت سفت و به رنگ سفید شیری است. هنگامیکه این میوه برسد، مغز از ساقهی درخت جدا شده و به زمین میافتد. کل این میوه اندازهی یک توپ فوتبال است و هر مغز حدود ۶ تا ۸ اینچ طول دارد.
پپینو دولچه
پپینو کلمهای اسپانیایی به معنای خیار است، این میوه به نام پپینو انگلیسی یا ملون گلابی نیز شناخته میشود.
پپینو دلچه (Pepino Dulce) میوهای متعلق به بوتهی سولانوم ماریکاتوم (Solanum muricatum) است که به خانوادهی بادنجانیان تعلق دارد؛ بنابراین پپینو دلچه از خانوادهی گوجهها و بادمجانها است. همچنین با نام پپینو ملون یا ملون گلابی نیز شناخته میشود و طعمی شبیه خیار، خربزه و طالبی دارد. اندازه، شکل و رنگ این میوه با توجه به تیپهای مختلف کشت متغیر است. پپینو معمولا به رنگ زرد روشن (یا سبز مایل به زرد) با رگههای تیره دیده میشود. این میوه ممکن است ظاهری بیضیشکل داشته باشند. گوشت زردرنگ پپینو شیرین و آبدار است و دانههایی ریز و قابلخوردن دارد. میوهی رسیده بهصورت تازه قابلمصرف است.
فیسالیس/ تمشک زمینی
میوهی فیسالیس در غلاف گل رشد کرده و در آن مخفی است.
ویژگی منحصربهفرد میوهی فیسالیس (physalis/ groundberry) ظاهر فانوس شکل آن است. این میوه به رنگ زرد طلایی است و از نظر شکل و اندازه شبیه گوجهای کوچک است. چندین گونه در ردهی فیسالیس و خانوادهی بادنجانیان وجود دارد؛ بنابراین این گیاهان نیز از خانوادهی گوجه و بادمجان محسوب میشوند. تنها چند گونه از فیسالیس میوهی خوردنی تولید میکنند. فیسالیس طعمی نسبتا ترش و شیرین دارد. درون میوههای رسیده دانههایی کوچک وجود دارد. خوردن میوهی نارس در بعضی افراد ناراحتی گوارشی ایجاد میکند. این میوهها بهطور تازه و همچنین در پای، سالاد میوه و غیره مصرف میشوند. طعم فیسالیس مشابه آناناس و توتفرنگی است.
سیب گلی / رز آلو
سیب گلی همچنین سیب آب، سیب عشق، سیب روغنی، سیب کوهی، سیب ابری نیز نامیده میشود.
اگرچه این میوه، سیب گلی (apple rose/ rose plum) نام گرفته، اما از خانوادهی سیب و یا گل رز نیست. حتی ظاهر، طعم و بافت آن نیز متفاوت است. معمولا از چهار گونه از طبقهی سیزیگیوم میوهای تولید میشود که سیب گلی نام دارد. این میوه با ظاهر زنگوله مانند خود، پوستی نازک و چرب و گوشتی آبدار دارد. دانهها در هسته میوه قرار دارند. این میوه معمولا بهصورت تازه مصرف میشود اما در سالاد و ترشی نیز کاربرد دارد. سیب گلی که همچنین سیب آب یا رز آلو نام گرفته، حجم آبی قابلمقایسه با نسبت حجم آب هندوانه دارد. میوههای رسیده و تازه، ترد و شکننده و تا حدی شیرین هستند.